Zmarła mjr Maria Mirecka-Loryś. Miała 106 lat

W wieku 106 lat odeszła Maria Mirecka-Loryś, urodzona w Ulanowie działaczka niepodległościowa, komendantka Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

- Od dziecka jestem przyzwyczajona do patriotyzmu, taka była atmosfera naszego domu w Racławicach. Podczas niemieckiej okupacji cała nasza ósemka rodzeństwa i rodzice pracowali dla Polski - tłumaczyła  przed laty pani Maria Mirecka-Loryś.

Wszystkie spośród ośmiorga dzieci Pauliny ze Ścisłowskich i Dominika Mireckich związały się w czasie okupacji z podziemiem narodowym, m.in. Leon był inspektorem KG NOW, a następnie członkiem Zarządu Głównego SN, dwaj jego bracia kierowali okręgowymi strukturami NOW - Adam w Lublinie i Lwowie, Kazimierz w Centralnym Okręgu Przemysłowym.

- Moja aresztowana 22-letnia, bliska koleżanka, z którą przed wojną mieszkałam w domu studentek we Lwowie, pytana przed rozstrzelaniem, czy nie żal jej młodego życia, odpowiedziała: "Czy może być piękniejsza śmierć, niż śmierć za ojczyznę?". I z okrzykiem "Jeszcze Polska nie zginęła" poszła na rozstrzelanie. Takie byłyśmy w lesie, w Powstaniu Warszawskim, podczas obu okupacji - mówiła o swojej przerwanej wojną młodości.

Siódma z rodzeństwa Maria urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie. W 1937 r. ukończyła gimnazjum i rozpoczęła studia na Wydziale Prawa UJK we Lwowie. Od początku okupacji zaangażowała się w działalność konspiracji narodowej. Od wiosny 1940 r. była komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim i NOWK w Okręgu Rzeszowskim (COP). Po scaleniu NOW z AK Maria Mirecka, awansowana do stopnia kapitana, została komendantką Wojskowej Służby Kobiet w Podokręgu AK Rzeszów.

Wiosną 1945 r. mianowana została komendantką główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet (NZWK). Wznowiła jednocześnie studia prawnicze na UJ w Krakowie. Została aresztowana 1 sierpnia 1945 r. na dworcu kolejowym w Nisku. Po przesłuchaniu w niżańskim PUBP przewieziono ją do Rzeszowa, później do MBP w Warszawie, a następnie do Krakowa (w więzieniu na Montelupich przebywali jej bracia: Leon i Kazimierz z żoną Stanisławą). Na mocy amnestii została zwolniona. Zagrożona ponownym aresztowaniem, w grudniu 1945 r. opuściła Polskę podając się za obywatelkę Luksemburga, dotarła do obozu II Korpusu gen. Andersa pod Ankoną. W 1946 r. z mężem oficerem rezerwy Henrykiem Lorysiem wyjechała do Anglii, a w 1952 r. do USA - najpierw do Toledo w stanie Ohio, później do Chicago.

Aktywnie działała w Stronnictwie Narodowym w USA i organizacjach polonijnych - była m.in. członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Od stycznia 1964 r. - do przejścia na emeryturę w 1996 r. - była redaktorem "Głosu Polek", organu Związku Polek w Ameryce. Od lat 70. wraz z siostrą Heleną wielokrotnie wyjeżdżała do ZSRS, głównie do brata ks. Bronisława, przewożąc ubrania, żywność i zebrane wśród Polonii pieniądze.

Pani Maria Mirecka-Loryś odznaczona została Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą OOP. W 2017 r. została laureatką nagrody honorowej IPN "Świadek Historii". Maria Mirecka-Loryś zmarła 29 maja 2022 r., w wieku 106 lat.