Jedna z zagadek dotyczących tzw. skarbu małachowskiego, znajdującego się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Sandomierzu została rozwiązana. Wiadomo już dla kogo powstał unikatowy zestaw toaletowy, dzieło słynnego XIX-wiecznego złotnika wiedeńskiego.

Skarb małachowski to kolekcja przedmiotów ze srebra, odkopanych w 1980 roku przy dworze książąt Druckich-Lubeckich w Małachowie niedaleko Ćmielowa. Jest on - jak podkreśla dr Mikołaj Getka-Kenig, dyrektor Muzeum Okręgowego - przedmiotem badań z zakresu przede wszystkim złotnictwa i historii sztuki, wciąż bowiem kryje w sobie wiele tajemnic. W ostatnim czasie udało się odsłonić jedną z nich, dotyczącą najcenniejszej grupy przedmiotów wchodzących w skład skarbu - zestawu toaletowego. Został on wykonany w 1872 roku przez Josefa Carla Klinkosha, jednego z najlepszych wówczas złotników na świecie, pracującego dla Habsburgów. Ustalono, dla kogo zrobiono cacka. Wskazówką okazały się widniejące się na nich inicjały "FD" i "DF".

- Razem z Bożeną Ewą Wódz, kustosz działu sztuki zaczęliśmy studiować drzewa genealogiczne osób, które jako ostatnie były w posiadaniu tych przedmiotów. Wiedzieliśmy, że część obiektów należała do rodziny książąt Czartoryskich. Inicjały pozwoliły nam na zidentyfikowanie Florentyny Dzieduszyckiej, powinowatej Aleksandry z Druckich-Lubeckich, która wyszła za Romana Czartoryskiego. Byli oni bezdzietni, dlatego najprawdopodobniej srebra te trafiły do rąk książąt Druckich-Lubeckich - wyjaśnia Mikołaj Getka-Kenig.

Zestaw toaletowy składa się z kilkunastu elementów. Najbardziej imponującym z nich jest lustro, tzw. psyche w grubej złoconej ramie. Są ponadto dwa kandelabry, mniejsze lusterka oraz pojemniki na przybory wykonane z kryształu, przykryte wieczkami srebrnymi. Wszystkie przedmioty mają inicjały "FD" lub "DF" pod koroną hrabiowską. Tworzyły one  prawdopodobnie wyprawę ślubną Florentyny Dzieduszyckiej.

- Zestaw jest niezwykle cenny ze względu na kompletność zachowania, słynnego twórcę oraz poziom wykonania. To obiekty najwyższej klasy artystycznej, będące atrybutem luksusu. W owym czasie na naszych ziemiach takich przedmiotów nie wykonywano, sprowadzano je z zagranicy. Były one zamawiane przez najbogatszych ludzi w Polsce, by zaprezentować ich gust, smak i poziom finansowy - wyjaśnia dyrektor muzeum.

Najnowsze ustalenia, dodaje dr Getka-Kenig, są istotną informacją, poszerzająca wiedzę na temat dziejów zbiorów sandomierskiej instytucji i muzealnictwa w Polsce związanego ze złotnictwem. - Dzięki temu, że coraz więcej wiemy na temat skarbu małachowskiego, możemy go lepiej promować i przypominać, iż mamy niezwykle cenny zespół obiektów o fascynującej historii - dodaje Mikołaj Getka-Kenig.

Tajemnicą pozostają monogramy znajdujące się na innych obiektach wchodzących w skład kolekcji. Badania, zapewnia dyrektor, będą kontynuowane.

Skarb małachowski składa się w sumie ze 185 elementów. Wszystkie poza jednym znajdują się na ekspozycji w Zamku Królewskim w Sandomierzu. Gdy znaleziono przedmioty, planowano przekazanie ich do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, ale dzięki staraniom władz województwa tarnobrzeskiego i wojewódzkiego konserwatora zabytków trafiły do Sandomierza.

Muzeum Okręgowe zamierza przygotować publikację na temat skarbu. W planach jest także zmiana aranżacji wystawy, na której jest prezentowany.

Fot. Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, M. Płaza