Do Italii – śladem kolekcjonerów, artystów i pielgrzymów. Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu zaprasza na niezwykłe wydarzenia

Już niebawem (12 czerwca) w Muzeum Diecezjalnym Domu Długosza w Sandomierzu otwarta zostanie wystawa zatytułowana „Śladem włoskim, czyli pamiątki z podróży do Italii”. Ekspozycja ta to opowieść o pasji kolekcjonowania, podróżowaniu, zachwycie nad sztuką i pięknem – widzianych oczami Polaków, którzy przez wieki zmierzali do Włoch w poszukiwaniu inspiracji, wiedzy i doświadczeń. Zaprezentowane zostaną cenne eksponaty, z których wiele zostanie udostępnionych publicznie po raz pierwszy. 

– Zainspirowała mnie nasza niezwykle bogata i różnorodna kolekcja grafiki włoskiej, która dotychczas nie była prezentowana. Na wystawie zostanie pokazana w szerszym kontekście jako wyraz fascynacji Italią – krajem, który przez wieki był celem podróży, źródłem inspiracji oraz miejscem duchowego i artystycznego doświadczenia. Będą to prace zarówno twórców pochodzących z terenów dawnej Italii, jak i artystów wywodzących się spoza niej, którzy tam tworzyli. Na język graficzny została przełożona różnorodność podejmowanych motywów: widoki kościołów i ich wnętrz, motywy rzeźbiarskie, architektoniczne, archeologiczne, topograficzne, dekoracje malarskie, elementy wyposażenia wnętrz, a także pejzaże z antyczną architekturą – mówi dr Urszula Stępień, kustosz Muzeum Diecezjalnego i kuratorka wystawy.

W podziemiach Domu Długosza będzie można podziwiać grafiki (miedzioryty, akwaforty, litografie, staloryty), powstałe głównie w XVIII i XIX wieku.

Wystawa będzie także opowieścią o podróżowaniu, które miało wymiar nie tylko religijny. Jak przypomina dr Stępień, około połowy XVII wieku pojawił się nowy typ podróżowania, dla którego pisarz i podróżnik Richard Lassels utworzył określenie „Grand Tour”. Była to podróż dydaktyczna młodego europejskiego arystokraty wraz z opiekunem, stanowiąca zwieńczenie jego edukacji. Na liście obowiązkowych miejsc znajdowały się: Florencja, Wenecja, Mediolan, Turyn, Neapol, Sycylia i oczywiście Rzym. Jednym z najistotniejszych punktów „Grand Tour”, ze względu na  znaczenie dla kultury, były Pompeje. Z jednej strony budziły one podziw dla osiągnięć starożytnych, z drugiej – stawały się symbolem przemijania i kruchości ludzkiego dorobku.

Tego rodzaju wyprawy były również okazją do tworzenia prywatnych kolekcji – głównie obrazów, ale także zabytków antycznych: rzeźb, monet czy gemm. Przykładem może być Stanisław Kostka Potocki, który w Wilanowie stworzył kolekcję waz etruskich. Podróżujący zaopatrywali się również w rycinowe albumy i pojedyncze sztychy, dokumentujące najznamienitsze dzieła sztuki i najmodniejsze miejsca.

Jan Potocki, Stanisław Kostka Potocki i Michał Jan Borch uczestniczyli w ekspedycjach archeologicznych. Inni odbywali podróże naukowe, inspirowane lekturą dzieł starożytnych.

Wraz z tym trendem rosło zapotrzebowanie na przewodników i przewodniki, które ułatwiały zwiedzanie i pozwalały nie przeoczyć najważniejszych miejsc. Na wystawie pokazanych zostanie dziewięć przewodników po Italii z lat 1670–1706, pochodzących z księgozbioru sandomierzanina – ks. Stefana Żuchowskiego. Po raz pierwszy zostaną one udostępnione zwiedzającym.

Na ekspozycji znajdziemy cytaty z literatury pamiętnikarskiej i podróżniczej, między innymi  Goethego, Cypriana Kamila Norwida, Józefa Kremera, Katarzyny Platerowej i Walerii Tarnowskiej. Zaprezentowane zostaną także różnorodne pamiątki z podróży i przedmioty codziennego użytku związane z wędrowaniem, choćby  antyczne monety i medale, medalik z Roku Jubileuszowego 1700, widoki wykonane techniką mikromozaiki, flakoniki na perfumy ze szkła z Murano, wykonane techniką millefiori, włoskie ołtarzyki, piasek z miejsca, gdzie stał krzyż św. Piotra, lampki oliwne, czarka etruska, lawa z Etny, kuferek Jarosława Iwaszkiewicza, szapoklak, pudła na kapelusze, skrzynia do przewożenia sukien oraz laski i parasolki.

W jednej z sal ekspozycyjnych stanie również kopia „Tańczącego Fauna” z XIX wieku – rzeźby odnalezionej w trakcie słynnych odkryć w Pompejach.

Wśród eksponatów znajdzie się również ponad 20 pocztówek z XIX i początku XX wieku z widokami między innymi Wezuwiusza, Pompejów i Herkulanum. Co ciekawe, zwiedzający będą mogli obejrzeć je przez fotoplastykon.

Nie zabraknie wątku lokalnego – w specjalnej części zatytułowanej „Sandomierz i Italia. Historia i tradycja” zostaną przypomniane wielowiekowe związki nadwiślańskiego miasta z kulturą włoską. Mowa będzie o „Małym Rzymie”, rukoli na Wzgórzu Kolegiackim, obrazie „Męczeństwo sandomierzan” w kościele dominikanów w Bolonii, św. Jacku i jego lipach oraz o orzechach włoskich. Dopełnieniem będą cytaty z Jarosława Iwaszkiewicza, który porównywał freski z katedry do tych z San Gimignano w Toskanii.

Jedną z ciekawostek będą włoskie tkaniny z miarą łokciową i pamiątki po ks. Żuchowskim.

Jak przypomina autorka wystawy, duchowny odbył podróż do Italii w 1700 roku. Kilka miesięcy spędził w Rzymie, gdzie kształcił się w zakresie sztuk wyzwolonych. Po tej wyprawie pozostały ciekawe dokumenty: plany wyprawy, rachunki, przewodniki, mapy, książki, a także zalecenia od jego sandomierskiego krawca, Michała, jakie tkaniny należy kupić w Wenecji.

Uroczyste otwarcie wystawy odbędzie się w czwartek, 12 czerwca, o godzinie 17.

Ks. Andrzej Rusak, dyrektor Muzeum Diecezjalnego podkreśla, że tego dnia przypada 26. rocznica wizyty św. Jana Pawła II w Sandomierzu. Z tej okazji o godzinie 19, po wernisażu, w Katolickim Domu Kultury św. Józefa odbędzie się koncert „Vivaldi/Piazzolla. Cztery pory roku – Wirtuozeria przez epoki”. W programie znajdą się utwory Antonio Vivaldiego i Astora Piazzolli w wykonaniu znakomitej skrzypaczki Kamili Malik (Violinessa) oraz Polish Romantic Orchestra. Koncert poprowadzi Anna Barańska-Wróblewska – dyrygentka orkiestry i konferansjerka.

Wstęp wolny. Obowiązuje rezerwacja miejsc: tel. 691 452 818, e-mail: [email protected].